Wat communicatieprofessionals (*) kunnen leren van Deutsche Gründlichkeit
Duitsers houden het simpel met “Leichte Sprache”
(*) Communicatieprofessionals: interface designers, information architects & copywriters,…
Deze zomer was ik op vakantie in Duitsland, en wat ik daar zag heeft me diep geraakt. Op het internet dan.
Als toerist zocht ik namelijk geregeld online informatie op over musea, over openluchtzwembaden, over de coronarichtlijnen per stad, over het openbaar vervoer, etc… Als het verder gaat dan wat openingsuren, je weg vinden of reviews checken, moet je meestal toch op het platform zijn van de instantie waarover het gaat.
En ook al was de aangeboden taal op de meeste websites enkel Duits, kon de Translate plugin in Google Chrome er gelukkig wel weg mee. Los van gebrekkige gebruikerservaring, versnipperde info, slecht werkende zoekmachines, etc… viel er mij telkens een knop op genaamd: “Easy Language”. Wat Chrome had vertaald vanuit het Duitse “Leichte Sprache’.
Leichte Sprache — Easy Language
Telkens ik daarop klikte, werd ik instant gelukkig: op één pagina kreeg ik meestal een eenvoudig overzicht van wat ik kon verwachten — in het Engels dan, automatisch vertaald vanuit het Duits. Op enkele seconden kreeg ik de meest essentiële informatie voor mij gebundeld en helder gepresenteerd.
Wat blijkt? Leichte Sprache is een vereenvoudigde versie van het Duits en bevat een aantal richtlijnen rond helder taalgebruik. En ze is niet specifiek voor op het internet bedoeld, maar voor alle communicatiekanalen.
Enkele voorbeelden van pagina’s in Easy Language:
Leichte Sprache bestaat sinds 2006 en wordt meer en meer verplicht vanuit de Duitse overheid. En de richtlijnen zijn best eenvoudig:
- schrijf in korte zinnen
- vermijd moeilijke woorden
- gebruik geen synoniemen door elkaar
- schrijf niet in voorwaardelijke wijs
Dat wil niet zeggen dat je voor kleuters moet beginnen schrijven. Maar probeer een volwassene iets te vertellen met zo eenvoudig mogelijk taalgebruik.
Eigenlijk vreemd dat daarvoor een aparte zone moet worden gemaakt, ipv dat de hele website klare taal zou gebruiken, niet?
En bij ons?
Wij kennen natuurlijk het Anysurfer label en de internationale WCAG-standaarden. Maar veel website uitbaters blijven dit eerder zien als een beperking van hun project: een noodzakelijk kwaad dat veel tijd, geld en energie zal kosten om aan die standaarden te voldoen. En dan gaat het hier meestal nog maar enkel over de technische (on-site) richtlijnen. Deze labels of standaarden gaan niet zo breed.
Maar volgens mij is het tegendeel waar. Je wint met dit soort initiatief verschillende vliegen in één klap.
Enkel voor mensen met een beperking?
Duitsland heeft er zelfs een specifieke wet voor ontwikkeld: “Law on the equality of people with disabilities”, waar het concept van Leichte Sprache onderdeel van uitmaakt.
Ik vind het alvast een goede stap om dit wetmatig ook te gaan onderbouwen. Maar trek je dat niet beter volledig uit de silo van “mensen met een beperking”? Want het beoogde resultaat van dit initiatief reikt veel verder. Het biedt namelijk een pak voordelen voor meer en verschillende doelgroepen, ook voor mensen zonder zogenaamde “disability”. (Hebben we trouwens niet allemaal één of andere beperking?)
Ik zou er zelfs voor opperen om geen aparte toegangspoort te voorzien voor “people with disabilities”, maar de volledige homepage, hoofdnavigatie en belangrijkste landingspagina’s aan deze standaarden te laten voldoen. En pas in een tweede stap dieper, technischer, breder gaan voor mensen die verder willen lezen en meer het vakjargon verstaan. Als ze daarnaar vragen of specifiek op zoek naar zijn. Want bij een dergelijke inclusieve benadering zijn er alleen maar winnaars.
Voor wie of wat biedt dit ontelbare voordelen? Ik lijst er een aantal op:
9 winnaars bij het gebruik van simpele taal
Winnaar 1: Anderstalige bezoekers en toeristen
Zoals ik tijdens mijn bezoek in het buitenland. De AI-robot achter Google Translate weet dit niveau van teksten gemakkelijker, beter en correcter te vertalen dan complexere teksten.
Winnaar 2: Laaggeletterden
Voor deze doelgroep is dit initiatief wellicht initieel opgezet. Zorg dat iedereen je teksten begrijpt en herschrijf je standaard communicatie op maat van de moeilijkst te benaderen doelgroep.
Winnaar 3: Blinden, slechtzienden en screenreaders
Een tekst laten voorlezen is één ding, door een website navigeren is vaak nog moeilijker met een screenreader. Daarom ben ik fan om op 1 pagina de meest essentiële informatie te bundelen. Iets wat op veel websites ontbreekt of weggestopt is.
Winnaar 4: Hobbyisten en liefhebbers
Niet elke museumbezoeker is de allergrootste cultuurspecialist. Niet elke Tax-on-web gebruiker is een fiscalist. Niet elke websitebezoeker is een Germanist. Gebruik daarom bij het eerste contact dat je met de gebruiker hebt een jargon dat iedereen begrijpt. En ga pas in een tweede fase verder en dieper in het vakjargon.
Winnaar 5: Nieuwkomers die Duits leren
Zij wonen sinds kort in het land, ze leren nog maar net de taal, maar worden zo toch degelijk geïnformeerd. Als je een inclusieve maatschappij wil zijn, vind ik dat alvast een warm gebaar en een duidelijk signaal. Ook daarvoor is het misschien door de Duitsers in eerste instantie bedoeld: “Wir schaffen das, mit Leichte Sprache.”
Winnaar 6: De copywriter
Volgens mij is het beter een copywriter te betalen die begrijpt wat zij/hij schrijft. Als je het verstaat, kan je het ook beter uitleggen. Het is gemakkelijk je te verstoppen achter jargon en zo voorbij te gaan aan de essentie van een verhaal. En niet alleen copywriters, maar ook andere professionals die af en toe een tekst moeten schrijven, weten soms eigenlijk niet wat ze schrijven, maar gebruiken enkel buzzwords en slagzinnen die ze ergens vandaan hebben, zonder dat ze de boodschap eigenlijk deftig begrijpen. Als je ze dwingt een complex probleem vereenvoudigd te vertellen, gaan ze het achterliggende idee beter willen en moeten begrijpen.
Winnaar 7: Zoekrobots & SEO professionals
Omdat je eenvoudige taal gebruikt dat dichter tegen spreektaal ligt, zal een zoekrobot dit wellicht ook beter begrijpen. En dus je pagina’s beter indexeren, waardoor je hoger gaat scoren in Google. Simpel gesteld natuurlijk. Maar ik denk dat veel SEO professionals al heel blij zouden zijn met deze inhoudelijke ingrepen. Dan kunnen zij zich alvast meer bezighouden met het technische werk achter SEO.
Winnaar 8: Jouw website en haar performantie
Het proces dat schuilgaat achter het ontwerpen en ontwikkelen van een webapplicatie is best complex, tijdsintensief en dus duur. Maar door eenvoudig te denken en te schrijven, kan je wellicht besparen op ingewikkelde wireframes, onnodige informatiestructuren, dure features, ellenlange complexe teksten, etc…. Door in te zetten op eenvoud zal je zien dat het engagement stijgt. Gebruikers vinden sneller wat ze zoeken. Ze gaan gerichter op hun doel af. Ze verlaten de website met een beter gevoel en komen sneller terug. Dit kan je meten met A/B testing en conversieratio’s, maar als je dit zelfs als basisprincipe toepast ben ik ervan overtuigd dat we al ongelooflijk grote stappen in de juiste richting zetten.
Winnaar 9: Iedereen!
Elke bezoeker heeft daar voordeel bij. Elke Duitser in dit geval. Zelfs zogenaamde professoren of vakidioten. Wat als bij de homepage, of elke landingspagina het idee van Leichte Sprache nu de default zou zijn? Uiteraard willen sommige gebruikers wat verder, dieper, uitgebreider, technischer gaan,… Maar dan is het in ieder geval andersom: eerst gemakkelijk voor iedereen, dan pas moeilijk(er) voor sommigen.
Ik ga het boek “thinking fast and slow” van Daniel Kahneman hier niet samenvatten, maar het staat buiten kijf dat het beter is om mensen zo weinig mogelijk te laten nadenken: we moeten in eenvoudige patronen voorzien zodat ons brein gemakkelijker beslissingen kan maken en zaken beter kan onthouden. (Zie ook blogpost van Sue Behavioural Design).
En wat nu?
Ik ga geen wetten proberen in te voeren of proberen van hogerhand verplichtingen hierover te laten opleggen. Wel kan ik onze klanten bij Wieni nog beter adviseren en overtuigen om de basisprincipes van heldere taal en toegankelijkheid in de praktijk te gaan toepassen. Zo kan ik alvast mijn persoonlijke impact op inclusief design en een beter internet vergroten.
Back to Belgium
Ziezo. Na 3 weken vakantie was het tijd om naar huis te gaan en het Corona-reisformulier in te vullen.
Het formulier sprak me toe: “… deze QR-code moet bij vertrek aan de vervoerder worden tonen of, als u via de weg reist, aan de grenscontrole belaste overheden.”
Ken je nog gelijkaardige initiatieven in het buitenland? Zijn er volgens jou nog voordelen of winnaars aan verbonden? Ik zou hier graag verder over nadenken hoe we dit verder in de praktijk kunnen toepassen in ons taalgebied. Mail me op jelle@wieni.be
